Aliekber METE/ ANKARA, (DHA)- TBMM Engelli Bireylerin Sorunlarını Araştırma Komisyonu toplandı.
Engelli Bireylerin Sorunlarını Araştırma Komisyonu, AK Parti Ankara Milletvekili Jülide Sarıeroğlu başkanlığında toplandı. Komisyon toplantısının açılışını yapan Sarıeroğlu, "Komisyon çalışmalarımızı, engelli bireylere ilişkin mevcut durumu bütün yönleriyle değerlendirmek ve politika süreçlerine katkı sağlayacak görüşleri ortak bir zeminde toplamak amacıyla sürdürüyoruz. Her toplantı, kurumlarımızın yürüttükleri çalışmaları, karşılaşılan sorun başlıklarını ve önerileri birlikte ele almamıza imkân sağlıyor. Saha ziyaretleri gerçekleştiriyoruz, bölgesel toplantılarda ilgili tüm tarafları dinliyoruz. Bu kapsamda, Trabzon'da gerçekleştirdiğimiz ilk bölgesel toplantının ardından ikinci toplantımızı geçtiğimiz cuma günü Kahramanmaraş'ta gerçekleştirdik. Bölge toplantılarıyla, illerden gelen kurumlarımızı, yerel yönetimleri ve sivil toplum kuruluşlarını aynı zeminde buluşturuyoruz" ifadelerini kullandı.
'KOTA UYGULAMASINA UYULMAMASI DURUMUNDA 30 BİN TL İDARİ PARA CEZASI UYGULANIYOR'
Ardından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdür Yardımcısı Suat Dede, sunum yaptı. Engellilerle ilgili uluslararası sözleşmeler ile yasal altyapı hakkında bilgiler veren Dede, "Tüm dünyada, aslında gelişmiş ülkelerde olduğu gibi Türkiye'de de engelli istihdamını artırmaya yönelik olarak kullanılan en önemli araçlardan biri de kota uygulamasıdır. İş Kanunu'na baktığımızda, 50'den fazla çalışanı olan özel sektör işyerlerine yüzde 3 oranında kota kontenjanı, kamu işyerlerinde ise yüzde 4 oranında kota ayrılması yine beklenmektedir. Bu kanuna göre, kamu sektöründe eski hükümlü işçi çalıştırılmasına yönelik kota da yüzde 2 dolayındadır. Tabii, kota uygulaması Türkiye'de uygulanmakla birlikte kota uygulamasına uyulmaması durumu da söz konusu olabilmektedir ve bu durumda da 30 bin 81 TL'lik idari para cezası uygulanmaktadır. Bu idari para cezaları engelli ve eski hükümlü çalıştırmayan işverenlerden tahsil edilerek engelli ve eski hükümlü çalıştırmayan işverenlerden tahsil edilen idari para cezalarını kullanmaya yetkili komisyon tarafından değerlendirilerek engellerinin istihdamını teşvik edecek projelere aktarılmaktadır" diye konuştu.
'KOTA DA 24 BİN AÇIK KONTENJAN BULUNMAKTADIR'
İŞ-KUR verilerini komisyon üyeleriyle paylaşan Dede, "Kota kapsamında 2025 yılı Ağustos ayı verilerine göre bu kapsamda olan kamu iş yeri sayısı bin 390, özel iş yeri sayısı ise 21 bin 964'tür ve toplamda da 23 bin 354 kurum kota kapsamına girmektedir. Toplamda da bu kapsamda istihdam edilmesi gereken kişi sayısı ise 161 bin 179'dur ama yükümlülük kapsamında çalışan engelli sayısına baktığımızda ise ufak bir açık söz konusu. Orada da 137 bin 30 çalışan sayısı, 24 bin 149 da açık kontenjan bulunmaktadır. Bununla birlikte aslında kontenjanının üzerinde istihdam yaratılması da söz konusudur. Dolayısıyla toplama bakıldığında istihdam edilen kişi sayısının çok daha fazla olduğunu görüyoruz. 2002 yılından bu zamana kadar geçen zaman zarfına baktığımızda da aslında kontenjan kapsamında 2002 yılında 45 bin 621 çalışan varken 2025 yılı Ağustos ayı sonu itibarıyla da 162 bin 449 kişiye ulaşılmıştır" dedi.
'KOTA SİSTEMİ GÖZDEN GEÇİRİLECEK'
ALO 171 hattının engellilere göre düzenlenmesi için çalışma yapacaklarını dile getiren Dede, şöyle devam etti:
"Geleceğin İnsana Yakışır İşleri Yaklaşımının Desteklenmesi Projesi var. Bu proje kapsamında da aslında engelli bireylerin istihdamı konulu bir araştırma yaptık. Bu projenin özellikle önem verdiğimiz alanlarından birisiydi. Bir sektörel analiz çalışması bir de engelli bireylerin istihdamı konulu çalışmaydı. Bu kapsamda da aslında engelli bireylerin çalışma hayatında yaşadıkları zorlukları ortaya koyduk, bir yandan da aslında politika önerilerini ortaya koymaya çalıştık. Bu rapora baktığımızda da aslında ulusal istihdam stratejimizi hazırlarken de bu rapordan önemli ölçüde istifade ettik ve eylem planlarına koyduğumuz maddelerden biri olan kota sisteminin gözden geçirilmesi de yine burada da önerilerden birisiydi."
'KAMUDA ÇALIŞAN ENGELLİ SAYISI YETERLİ DEĞİLDİR'
KAMU-SEN Genel Başkan Yardımcısı Türkeş Güneş, resmi engelli sayısının yüksek olduğunu ancak engellilerle kamu veya sosyal hayatta sık karşılaşmadıklarını ekledi. Güneş, "1980 yılına kadar engelliler vergiden muaf tutulmuşken bugün vergi ödemektedirler. Engelli vatandaşlarımızın sosyal yaşama ve çalışma hayatına kazandırılması için çıkarılan kanunlarda belirtilen istihdam zorunluluğu alt sınır üzerinden uygulanmaktadır. 657 sayılı 'Devlet Memurları Kanunu'nda belirtilen yüzde 3 engelli çalıştırma zorunluluğu engellilerin işe alınması için azami bir sınır teşkil etmemeli, aksine asgari bir sınır olarak belirlenmelidir. Kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen engelli memur sayısı yeterli değildir. Kanun gereği kamuda çalıştırılması gereken yüzde 3 oranında engelli sayısı 120 bin dolaylarında olmalı iken bugün bu rakam 70 binlerdedir. Kamu istihdamında dahi engelli çalıştırma zorunluluğu alt sınırdan uygulanırken özel sektörden engelli istihdamını artırmasını beklemek doğru bir yaklaşım olmayacaktır" değerlendirmesinde bulundu.
Güneş ayrıca engellilerin emekli aylığı bağlanma oranlarının 10 puan fazla uygulanmasını, engel durumuna göre görevlendirilmesini, izin haklarının yeniden düzenlenmesini, kamudaki engelli kontenjanının doldurulması gerektiğini tavsiye etti.
'ENGELLİ BİREYLERİN EĞİTİM VE GÖREVLERİ ARASINDA UYUMSUZLUK VAR'
MEMUR-SEN Genel Başkan Yardımcısı Hacı Bayram Tonbul ise toplu sözleşme masasına engelli çalışanlar ile ilgili özel tekliflerle masada bulunduklarını kaydederek, "2025 Haziran ayında kamuda çalışan engelli bireylere yönelik çalışma hayatı araştırmasıyla kapsamlı bir çalışma araştırması gerçekleştirdik. Kamuda 70 binden fazla engelli kamu çalışanı var. Eğitimden sağlığa, din hizmetlerinden genel idari hizmetlere, yardımcı hizmetlerden diğer unvanlara 290'dan fazla unvanda engelli kamu görevlileri hizmet üretiyorlar. Erkeklerde iş gücüne katılım oranı daha fazla olduğu gözüküyor. Eğitim durumları incelendiğinde yüzde 35'i lisans mezunu, bu veri de oldukça önemli ve değerli. Engelli bireyleri engellilerinden dolayı atıl kapasitede kullanmamamız gerekiyor fakat baktığımızda, eğitim ve görevler arasında önemli derecede bir uyumsuzluk var. Görevde yükselme sınavlarında engelli olunduğunu görüyoruz, yapısal ya da algısal engelleme var. Diğer taraftan, teknolojinin ve dijitalleşmenin gelişmesiyle birlikte kamu hizmetleri alanında önemli derecede yol kat edildi fakat engelli bireylerin teknolojik gereksinimleri ve sosyal hayata tam katılımını sağlayacak tamamlayıcı hususlar maalesef tam anlamıyla karşılanamıyor" ifadelerini kullandı. Tonbul ayrıca, ilave kademe, ek ödeme oranlarının 20 puan artırılması, mesleki uyum eğitimlerinin düzenlenmesi, sendika üyelik belgelerinin engelli kamu görevlileri için uygun olarak düzenlemesinin yapılması gerektiğini dile getirdi. Komisyon toplantısında ayrıca milletvekilleri; sendikaların engellilerden aldığı üyelik ücretlerinde pozitif ayrımcılığa gitmeleri yönünde telkinlerde bulundu. (DHA)